08:32 PM 14/05/2023  | 

Năm 1918, Chiến tranh thế giới lần thứ nhất kết thúc. Tháng 6 năm 1919, Hội nghị Hoà bình được tổ chức tại Versailles (Pháp) để bàn thảo chia lợi nhuận và sắp đặt lại trật tự thế giới. Hội nghị này thu hút sự quan tâm của các nước thuộc địa. Đúng thời điểm này, một bản yêu sách đã được gửi tới Hội nghị cũng như nhiều nhân vật chính trị quan trọng của nước Pháp và các quốc gia khác tham dự hội nghị. Bản yêu sách kí tên NGUYỄN ÁI QUẤC [Nguyễn Ái Quốc], thay mặt Hội những người An Nam yêu nước tại Pháp.

Bản yêu sách. Nguồn: ANOM_15SLOTFOM1_0128

Bản “Yêu sách của nhân dân An Nam” đã được Người chuyển thể thành bài thơ “Việt Nam yêu cầu ca” bằng chữ Quốc ngữ theo thể lục bát và song thất lục bát với ngôn từ bình dị, dễ hiểu. Bài “Việt Nam yêu cầu ca” viết tay ký tên Nguyễn Ái Quốc nằm trong hồ sơ theo dõi của cơ quan An ninh Pháp, hiện đang được bảo quản tại Lưu trữ quốc gia Hải ngoại Pháp (ANOM):

Việt Nam yêu cầu ca

Rằng nay gặp hội Giao hoà,

Muôn dân hèn yếu gần xa vui tình.

Cậy rằng các nước đồng minh,

Đem gương công lý giết hình dã man.

Mấy phen công bố rõ ràng,

Dân nào rồi cũng được trang bình quyền.

Việt Nam xưa cũng oai thiêng,

Mà nay đứng trước thuộc quyền Lang sa.

Lòng thành tỏ nỗi xót xa[1],

Dám[2] xin đại quốc soi qua chút nào.

 

1 xin tha kẻ đồng bào

Vì chưng chính trị mắc vào tù giam;

 2 xin phép luật sửa sang,

Người Tây, người Việt hai phương cùng đồng.

Những toà đặc biệt bất công,

Dám xin bỏ dút rộng dung dân lành ;

3 xin rộng phép học hành,

Mở mang kỹ nghệ, lập thành công thương;

 4 xin được phép hội hàng;

5 xin nghĩ ngợi nói bàn tự do;

 6 xin được phép lịch du,

Bốn phương mặc sức, năm châu mặc tình;

7 xin hiến pháp ban hành,

Trăm điều phải có thần linh pháp quyền;

8 xin được cử nghị viên,

Qua Tây thay mặt giữ quyền thổ dân;

 

Tám điều cặn tỏ xa gần,

Chứng nhờ vạn quốc công dân xét tình.

Riêng nhờ dân Pháp công bình,

Đem lòng đoái lại của mình trong tay.

Pháp dân nức tiếng xưa nay,

Đồng bào, bác ái sánh tày không ai!

Nỡ nào ngảnh mặt ngơ tai,

Để cho mấy ức triệu người bơ vơ.

Dân Nam một dạ ước mơ,

Lâu nay từng núp bóng cờ tự do.

Rộng xin dân Pháp xét cho

Trong phò tiếng nước sau phò lẽ công.”

 

Dịch mấy chữ quốc âm bày tỏ

Để đồng bào lớn nhỏ được hay.

Hoà bình may gặp hội này,

Tôn sùng công lý, đoạ đày dã man.

Nay gặp hội khải hoàn hỉ hả

Tiếng vui mừng khắp cả đồng- dân.

Tây vui chắc đã mười phần,

Lẽ nào Nam lại chịu thân tôi đòi.

 

Hẵng mở mắt mà soi cho rõ

Nào Ai Lan, Ấn Độ, Cao Ly,

Xưa, hèn phải bước suy vi,

Nay, gần độc lập cũng vì dân khôn.

Hai mươi triệu quốc hồn Nam Việt

Thế cuộc này phải biết mà lo.

Đồng bào, bình đẳng, tự do,

Xét mình rồi lại đem so mấy người

Ngổn ngang lời vắn ý dài,

Anh em đã thấu lòng này cho chưa.

Nguyễn Ái Quốc

Việt Nam yêu cầu ca. Nguồn: ANOM_FRANOM60_6HCI_367_0952

Bản “Việt Nam yêu cầu ca” sử dụng ngôn ngữ và văn phong hành chính như trong Bản “Yêu sách của nhân dân An Nam” viết bằng tiếng Pháp. Nhưng tất cả các nội dung được chuyển tải một cách đầy đủ, dễ hiểu đối với toàn thể quần chúng nhân dân lao động Việt Nam thời kì đó. Người đã sử dụng thể thơ lục bát và song thất lục bát, rất gần gũi với ca dao, hò vè truyền thống của người Việt. Chính vì thế, bản “Việt Nam yêu cầu ca” đã tuyên truyền rộng rãi để người dân hiểu biết và khuyến khích nhân dân tích cực tham gia vào công cuộc đấu tranh đòi các quyền chính đáng của dân tộc Việt Nam.

 

[1] Nguyên bản viết là “Sút sa

[2] Nguyên bản Người dùng “Gi” thay cho “D”.

Đỗ Hoàng Anh