Trong dân gian thường quan niệm, các đạo sắc phong như linh hồn của các cơ sở thờ tự, luôn luôn an vị “ngự trị” và không thể xa rời nơi đây, nếu di chuyển đi đâu sẽ xảy ra chuyện chẳng lành... Như vậy việc 06 đạo sắc phong bị hư hỏng tại Đình Thần Mỹ Thọ, thị trấn Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp đã rời khỏi Đình, ra Hà Nội cách xa trên 2000 km để bóc tách, tu bổ bồi nền trong thời gian 3 năm 3 tháng (từ 14/4/2017 đến 20/7/2020) có thể coi như câu chuyện “ngoài sức tưởng tượng” đối với nhiều người.

Nhưng đây lại là câu chuyện hoàn toàn có thật. Trong 3 năm 3 tháng, mọi việc vẫn bình thường, chỉ có một chuyện “bất thường” là các Đạo sắc phong khi “đi” thì trong tình trạng bết dính đóng cục hư hỏng nặng, không thể xác định tình trạng bên trong thế nào nhưng khi “trở về” lại là 06 đạo sắc phong “oai phong lẫm liệt” đã được bóc tách, tu bổ bồi nền, thông tin gốc cũng được khôi phục gần như đầy đủ.

Các đạo sắc phong gồm:

Đạo sắc số 1: Sắc Bảo an Chánh trực chi thần, cấp ngày 27 tháng 11 (âm lịch) năm Thiệu Trị thứ 5 (1845).

Đạo sắc số 2: Sắc Bảo an Chánh trực Hựu thiện chi thần, cấp ngày 26 tháng 12 âm lịch năm Thiệu Trị thứ 5 (1845)

Đạo sắc số 3: Sắc Bảo an Chánh trực Hựu thiện Đôn ngưng chi thần, cấp ngày mùng 8 tháng 11 âm lịch năm Tự Đức thứ 3 (1850)

Đạo sắc thứ 4: Sắc Đại Càn Quốc gia Nam Hải, cấp ngày 27 tháng 11 năm Thiệu Trị thứ 5 (1845)

Đạo sắc thứ 5: Sắc Đại Càn Quốc gia Nam Hải, cấp ngày 26 tháng 12 năm Thiệu Trị thứ 5 (1845)

Đạo sắc thứ 6: Sắc Đại Càn Quốc gia Nam Hải, cấp ngày mùng 8 tháng 11 năm Tự Đức thứ 3 (1850)

(số thứ tự giữ nguyên theo sắp xếp cũ)

Vào một buổi chiều ngày14/4/2017, tại Đình Thần Mỹ Thọ, thị trần Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp, Ban Tế tự đã bàn giao 01 cuộn sắc phong cho đoàn cán bộ Trung tâm Lưu trữ quốc gia I. Cuộn sắc phong trong tình trạng bị hư hỏng nặng, bết dính, đóng cục, không xác định được bao nhiêu đạo sắc (theo các cụ trong Ban Tế tự, trong cuộn này có 5 đạo sắc).

Các cụ trong Ban Tế tự kể lại, khi chạy giặc những năm 1940, cuộn sắc này bị rớt xuống sông, sau đó vớt lên cho vào ống quyển (bằng đồng) cứ để vậy đến nay.

Đây là trường hợp tài liệu bị hỏng nặng nhất mà người dân nhờ Trung tâm Lưu trữ quốc gia I  khắc phục. Mặc dù rất lo lắng nhưng đoàn công tác vẫn quyết định tiếp nhận và quyết tâm bằng mọi giá hoàn thành việc bóc tách, tu bổ phục chế các đạo sắc phong này cho người dân.

Cuộn sắc phong của Đình Thần Mỹ Thọ, thị trấn Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp trong tình trạng bị hư hỏng nặng, bết dính, đóng cục trước khi được đưa ra tu bổ tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I

Tại Trung tâm, các viên chức đã tiến hành thăm dò, khảo sát, tìm hướng giải quyết cho cuộn sắc phong. Nhờ kinh nghiệm từng thực hiện bóc tách các tập Châu bản triều Nguyễn bị hư hỏng nặng dạng bết dính đóng cục (như gỗ), nhóm viên chức đã thận trọng từng bước tiến hành mở, bóc tách cuộn sắc phong từng chút một. Có những lúc công việc tưởng chừng như bế tắc, mọi người lại động viên nhau kiên trì cố gắng chờ đợi và tiếp tục với phương châm “chậm mà chắc còn hơn nhanh rồi hỏng”.

Viên chức Trung tâm Lưu trữ quốc gia I kiên trì bóc tách các đạo sắc phong

Nhân đợt trao đổi kinh nghiệm với các chuyên gia hàng đầu của Nhật Bản về bóc tách, tu bổ phục chế Châu bản triều Nguyễn bị hư hỏng nặng, bết dính đóng cục, chúng tôi tham khảo thêm ý kiến của các chuyên gia. Qua thảo luận, hai bên đều thống nhất giải pháp, cách thức xử lý về căn bản vẫn thực hiện như xử lý tài liệu Châu bản triều Nguyễn và duy nhất có điểm khác về chất liệu giấy sắc có nhiều lớp giấy mỏng nghè lại với nhau nhưng do hư hại nặng nên bong rộp. Do vậy, tình trạng đã khó lại càng khó hơn, khi xử lý cần thận trọng nhiều hơn nữa. Do hỏng quá nặng, giấy quá yếu và bị rách thành nhiều mảnh vụn nên có một số công đoạn phải đảo ngược quy trình.

Ngày 8/8/2017, tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, ông Kojima Satoshi và bà Yasuda  Ishimaru Tomoko – chuyên gia của Trung tâm Bảo tồn và Phục chế ToKyo trao đổi với viên chức Trung tâm về giải pháp khắc phục đối với các đạo sắc bị hư hỏng của Đình Thần Mỹ Thọ

          Cứ như vậy, việc bóc tách các sắc phong của Đình Thần Mỹ Thọ vẫn tiếp tục một cách từ từ nhưng khí thế hơn nhiều, không còn cảm giác lo lắng nữa. Đến tháng 3/2019, tròn hai năm việc bóc tách và xếp các mảnh nhỏ tái hiện hình hài cho các đạo sắc phong đã cơ bản hoàn thành. Không thể nào quên được cảm giác vỡ òa của những người thực hiện khi các đạo sắc đang dần hiện lên, cảm giác kỳ diệu như đang trong một câu chuyện cổ tích.

Ngày 13/3/2019  tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I những mảnh tài liệu cuối cùng đã được đưa về đúng vị trí

Đến ngày 09/07/2020, sau 3 năm 3 tháng, công việc bóc tách, tu bổ bồi nền các đạo sắc phong của Đình Thần Mỹ Thọ đã hoàn thành. Kết quả vượt mong đợi, 06 đạo sắc phong (dự kiến 05 đạo sắc) đã được bóc tách, tu bổ bồi nền với chất lượng rất tốt. Về căn bản các đạo sắc được khôi phục tương đối dầy đủ các thông tin ban đầu.

Ngày 09/07/2020, đạo sắc phong cuối cùng của Đình thần Mỹ Thọ đã được bóc tách và tu bổ bồi nền xong tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I

Ngày 20/7/2020, nhân chuyến công tác, đoàn cán bộ Trung tâm Lưu trữ quốc gia I đã bàn giao 06 đạo sắc cho đại diện Ban Tế tự Đình Thần Mỹ Thọ, thị trấn Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp. Như vậy sau năm 3 tháng, các đạo sắc của Đình Thần Mỹ Thọ “đi ra” Hà Nội - theo cách nói của các cụ trong Ban Tế tự với trạng thái “tiên lượng xấu”, nay đã trở về quê hương bản quán trong hình hài thật “lẫm liệt”, hòa mình trong đoàn người, kiệu hoa, trống nhạc. Tôi lại mường tượng lại cảnh rước sắc về làng ngày xưa thật trang nghiêm, thật ồn ã và náo nhiệt.

Ban Tế Tự Đình Thần Mỹ Thọ, thị trấn Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp tiếp nhận các đạo sắc phong đã được bóc tách, tu bổ bồi nền

Thay mặt người dân, Ban Tế Tự Đình Thần Mỹ Thọ, thị trấn Mỹ Thọ, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp đã gửi thư cảm ơn Trung tâm Lưu trữ quốc gia I.

Thư cảm ơn của Ban Tế Tự Đình Thần Mỹ Thọ gửi Trung tâm Lưu trữ quốc gia I

Ngày 17/10/2018, các cụ trong Ban Tế tự của Đình Thần Mỹ Thọ cùng với đại diện của các cơ sở thờ tự, các cá nhân, gia đình dòng họ tại tỉnh Đồng Tháp đã tham gia buổi tập huấn bảo quản tài liệu Hán Nôm do Chi Cục Văn thư Lưu trữ, Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Đồng Tháp và Trung tâm Lưu trữ quốc gia I phối hợp tổ chức.

Chi Cục Văn thư Lưu trữ, Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Đồng Tháp và Trung tâm Lưu trữ quốc gia I phối hợp tổ chức Tập huấn bảo quản tài liệu Hán Nôm vào ngày 17/10/2018

Để phục vụ cho việc phát huy giá trị tài liệu, phục vụ trưng bày và thực hiện các nghi lễ, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I cũng đã tiến hành phục chế, làm phiên bản cho các Đạo sắc phong của Đình Mỹ Thọ.

Phiên bản sắc phong phục chế của Đình Thần Mỹ Thọ do Trung tâm Lưu trữ quốc gia thực hiện

Trần Đăng Phương

Trưởng phòng Xử lý Nghiệp vụ, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I