Trong gần một thế kỉ ở Việt Nam, với giấc mơ về một ‘‘thủ đô hành chính kiểu Pháp ở Đông Dương’’, người Pháp đã xây dựng rất nhiều công trình, nổi bật lên là những công sở và công trình văn hoá mang phong cách phương Tây cùng một số có sự kết hợp với kiểu kiến trúc bản địa và nhiều biệt thự mang nét đặc trưng của kiến trúc Pháp. Kiến trúc Pháp đã trở thành di sản có giá trị về văn hoá, kiến trúc và công năng ở Hà Nội cũng như nhiều thành phố khác ở Việt Nam.
Tài liệu lưu trữ về các công trình xây dựng thời kì Pháp thuộc hiện nay đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I – Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước. Tài liệu về các công trình này gồm tài liệu hành chính, tài liệu thiết kế và thi công các công trình công sở, dinh thự, bệnh viện, bảo tàng, thư viện, trường học, một số công thự dành cho các quan chức cấp cao của chính quyền Pháp.
Thông qua tài liệu lưu trữ, có thể thấy kiến trúc Pháp du nhập vào Việt Nam trải qua một quá trình lâu dài. Giai đoạn đầu, người Pháp xây dựng các công trình công sở, dinh thự và trại lính phục vụ bộ máy cai trị và đặc biệt thể hiện sức mạnh áp đảo của chính quyền thực dân đồng thời gây ảnh hưởng tới văn hoá Việt Nam. Từ những năm 1920, các kiến trúc sư người Pháp đã đưa xu hướng kiến trúc mới vào các thiết kế của mình. Những công trình với phong cách kiến trúc Á-Âu được thể nghiệm như: Đại học Đông Dương (1926) ; Sở Tài chính Đông Dương (1926), nay là Bộ Ngoại giao; Bảo tàng Louis Finot của trường Viễn Đông bác cổ (1925), nay là Bảo tàng lịch sử quốc gia Việt Nam ; Trường Mỹ thuật Hà Nội. Bên cạnh đó, nhiều công trình được thiết kế theo phong cách Art Deco hoàn toàn thoát li những chi tiết kiến trúc cổ điển như Công trình Cao Uỷ Pháp tại Việt Nam, nay là trụ sở Đại sứ quan Pháp tại Hà Nội.
Trải qua hơn 100 năm tồn tại, các công trình do người Pháp xây dựng tại Hà Nội phần lớn vẫn đang được sử dụng và là những điểm nhấn kiến trúc tiêu biểu của thủ đô Hà Nội. Những di sản kiến trúc mang tính thẩm mỹ cao, tạo nên một diện mạo đô thị Hà Nội, vừa cổ kính vừa hiện đại. Các công trình này được nhiều người đặc biệt quan tâm về phương diện kiến trúc và công tác bảo tồn di sản trong nhiều năm qua. Có thể thấy, tài liệu lưu trữ kỹ thuật là nguồn tài liệu tham khảo đặc biệt có giá trị đối với nghiên cứu kiến trúc cũng như công tác bảo tồn các công trình xây dựng từ thời Pháp.
Nhằm đẩy mạnh hoạt động phát huy giá trị tài liệu theo quy định của Luật Lưu trữ, trong những năm qua, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước đã có nhiều cố gắng trong việc tăng cường chỉ đạo và tổ chức thực hiện đồng bộ các hình thức phát huy giá trị tài liệu lưu trữ. Trong đó, việc tổ chức trưng bày, triển lãm tài liệu lưu trữ là một trong những hình thức rất được quan tâm và chú trọng.
Trong khuôn khổ cuộc Triển lãm này, Ban tổ chức lựa chọn giới thiệu 70 phiên bản tài liệu hành chính, hình ảnh, bản vẽ kĩ thuật của 6 công trình kiến trúc Pháp tiêu biểu hiện đang bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước. Đây là những công trình do các kiến trúc sư Pháp thiết kế và xây dựng vào những năm cuối thế kỉ XIX và đầu thế kỉ XX: Nhà hát Thành phố, Bảo tàng Louis Finot, Sở Bưu điện Hà Nội, Trường Đại học Đông Dương, Nha Tài chính Đông Dương và cầu Doumer. Ban Tổ chức hy vọng cuộc Triển lãm này sẽ giúp công chúng có cái nhìn toàn diện hơn về di sản kiến trúc của Hà Nội thời kì thuộc địa cũng như được tiếp cận với tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt đối với việc nghiên cứu lịch sử, văn hóa cũng như công tác duy tu, bảo tồn di sản hiện nay.
Nhà hát lớn |
Nha Tài chính Đông Dương |
Cầu Long Biên |
Đại Học Đông Dương |
Sở bưu điện Hà Nội |
Bảo tàng Louis Finot |