Sáng ngày 28/01, tại tỉnh Nam Định, Trung tâm Lưu trữ quốc gia I, Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước phối hợp với Bảo tàng tỉnh Nam Định tổ chức Lễ khai mạc Triển lãm "Dấu ấn Thành Nam" và Chợ tết "Một thoáng Thành Nam". 

Các đại biểu cắt băng khai mạc Triển lãm

Đến dự và cắt băng khai mạc có ông Phạm Gia Túc, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Nam Định; ông Nguyễn Duy Thăng, Thứ trưởng Bộ Nội vụ; ông Đặng Thanh Tùng, Cục trưởng Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước; Nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng Thư ký Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam; bà Phạm Thị Hằng, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Nam Định; ông Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Thành ủy Nam Định; ông Trần Lê Đoài, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định; bà Trần Thị Mai Hương, Giám đốc Trung tâm Lưu trữ quốc gia I; ông Nguyễn Tiến Dũng, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định, Trưởng Ban Tổ chức Triển lãm và chợ Tết…
 

Thứ trưởng Nguyễn Duy Thăng phát biểu tại Lễ khai mạc Triển lãm

Phát biểu tại Lễ khai mạc, Thứ trưởng Nguyễn Duy Thăng khẳng định, Triển lãm là một hoạt động rất có ý nghĩa, kết nối giữa Di sản tư liệu và Di sản văn hóa phục vụ nhu cầu tham quan, thưởng thức, tìm hiểu thông tin của người dân địa phương và du khách trong dịp đón Tết cổ truyền của dân tộc. 

Triển lãm sẽ giới thiệu đến công chúng quá trình hình thành, phát triển, cùng danh xưng Nam Định và những giá trị lịch sử văn hóa của mảnh đất Thành Nam văn hiến. Đây cũng là sự kiện có ý nghĩa chào mừng Kỷ niệm 93 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/2/1930 - 03/2/2023) và mừng Xuân Quý Mão 2023. 
 

Các đại biểu dự Lễ khai mạc Triển lãm

Theo Ban Tổ chức Triển lãm, đến đầu thế kỷ 19, Sơn Nam Hạ vẫn là một trong những trọng trấn của cả nước. Năm 1822, trấn Sơn Nam Hạ đổi thành trấn Nam Định. Năm 1831, vua Minh Mệnh thực hiện cuộc cải cách hành chính trên quy mô toàn quốc, chia cả nước thành 30 tỉnh, trấn Nam Định được đổi thành tỉnh Nam Định.

Vua Gia Long có chủ trương từ Gia Định trở ra, nơi nào có trụ sở hành chính của tỉnh thì phải xây thành. Thành Nam Định ban đầu được đắp bằng đất, hình vuông theo kiểu Vauban, đến năm Minh Mệnh 14 (1833) được xây bằng gạch, trên địa phận làng Vị Xuyên và Năng Tĩnh, huyện Mỹ Lộc, Nam Định. Khu nội thành hình vuông, bên trong thành có điện Kính Thiên, chùa Vọng cung, đình Vọng cung, dinh Tổng đốc, dãy nhà kho lương thảo…

Sự xuất hiện hàng loạt các công trình dinh thự, công sở của nhà nước và sự mở rộng khu vực sinh sống, buôn bán của người dân đã làm thay đổi diện mạo và quy mô của tỉnh lỵ Nam Định. Tỉnh lỵ Nam Định trở thành một trong những đô thị trọng điểm của miền Bắc Việt Nam – đô thị Thành Nam.

Sau khi chiếm được Nam Định, người Pháp đã cho bạt thành lấp hào, quy hoạch lại thành phố. Tận dụng nguồn nguyên liệu và nhân công của nhiều làng nghề dệt thủ công truyền thống, người Pháp đã đầu tư xây dựng tại Nam Định một nhà máy dệt lớn nhất cả nước.
 

Đại biểu và công chúng tham quan và nghe giới thiệu Triển lãm

Quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng đã biến Nam Định trở thành một trung tâm công nghiệp lớn của Bắc Kỳ nói riêng và toàn xứ Đông Dương nói chung. Trên cơ sở đó, ngày 17/10/1921, Toàn quyền Đông Dương ban hành Nghị định thành lập thành phố Nam Định. Nghị định này cũng chính là cơ sở để chính quyền Pháp xây dựng các công sở, trường học, nhà máy, xí nghiệp lớn đồng thời thực hiện quy hoạch, xây dựng các khu phố.

Dưới bàn tay quy hoạch của người Pháp, diện mạo đô thị Thành Nam đã có nhiều đổi thay với sự kết nối hài hòa hai nét kiến trúc và văn hóa Đông – Tây. Cùng với những nếp quen cũ, những tập quán sinh hoạt truyền thống của người Thành Nam, diện mạo mới của một đô thị phương Tây đã khiến cho lối sống của người dân có thêm nhiều điều mới mẻ. Sự cộng hưởng đó đã tạo nên một dấu ấn riêng cho mảnh đất và con người Thành Nam ngày nay.

Ngày 24/9/1998, Thành phố Nam Định được Thủ tướng Chính phủ ký quyết định công nhận là đô thị loại II, đến năm 2011, được công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Nam Định. Nghị quyết số 54-NQ/TW, ngày 14/9/2005 của Bộ Chính trị; Quyết định số 109/2006/QĐ-TTg, ngày 19/5/2006 của Thủ tướng Chính phủ đã định hướng quy hoạch, xây dựng phát triển thành phố Nam Định là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa học kỹ thuật của tỉnh, là trung tâm vùng Nam đồng bằng sông Hồng.

Với tiềm năng, nội lực dồi dào, thành phố Nam Định đã và đang tận dụng mọi lợi thế, vận dụng bài học kinh nghiệm trong quá khứ, phát huy hào khí Đông A để xây dựng thành phố trở thành đô thị hiện đại, thông minh, bản sắc và bền vững.
 

Các đại biểu tham quan Triển lãm

Triển lãm “Dấu ấn Thành Nam” gồm 02 phần:

Phần 1. Thành Nam trong dòng chảy lịch sử

Phần 2. Hướng đến đô thị hiện đại, thông minh, bản sắc và bền vững

Triển lãm quy tụ nhiều hình ảnh, tư liệu quý giá về một vùng đất địa linh nhân kiệt với truyền thống khoa bảng lừng danh cùng các trường thi, các khoa thi còn lưu giữ được cả về dấu tích lẫn hình ảnh.

Ngoài ra, Triển lãm còn tạo không gian văn hóa phục vụ nhu cầu tham quan, thưởng thức các giá trị văn hóa truyền thống của nhân dân trong dịp đón Tết cổ truyền của dân tộc, góp phần bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa và phát triển du lịch của tỉnh Nam Định.

Thanh Tuấn - Hồng Nhung